İş Sağlığı ve Güvenliği Nedir?
İşin yapılması sırasında çeşitli sebeplerle oluşacak, sağlığa ve güvenliğe zarar verici şartlardan korunmak amacıyla yapılan bilimsel, sistemli ve teknik çalışmalardır.
İlgili Bakanlık Hangisidir?
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na bağlı olan İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, İş sağlığı ve güvenliği konularında, mevzuatın uygulanmasını sağlar ve mevzuat çalışması yapar. Müdürlük ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarla iş birliği ve koordinasyonu sağlar. İş kazası ve meslek hastalıkları ile ilgili inceleme araştırma yapar, KKD piyasa gözetim ve denetimi, isg profesyonellerinin eğitim ve belgelendirme esaslarını belirler.
Neden İş Sağlığı ve Güvenliği?
Üretim yapmak beraberinde tehlike içinde yaşamayı getirmektedir. Kullanılan makine ve ekipmanlar, kimyasallar, çalışma ortamı, yapılan iş vb. faktörler kaza ve hastalığa sebebiyet verecek pek çok tehlike kaynağı oluşturmaktadır. İş sağlığı ve güvenliği bilimi burada devreye girerek, bu kaynakları ortadan kaldırmak, riskleri en aza indirmeyi amaçlar. İş sağlığı ve güvenliği çalışmaları tehlikelerden korunmaya ilave olarak, daha güvenli bir iş hayatı ortamı oluşturabilmek amaçlı yapılan yöntemli çalışmaları kapsamaktadır. Bu çalışmalarla İş kazaları sonucu yaşanan kayıplar önlenir, oluşan maddi ve manevi zararlar azalır, sağlıklı ve güvenilir bir iş ortamı ve güvenlik kültürü oluşturur.
Kimler uzman bulundurmak zorunda? İş Güvenliği Hizmeti Kaç Kişiden Sonra Zorunludur?
İş sağlığı güvenliği uzmanı bulundurma zorunluluğu 6331 sayılı kanun ile getirilmiştir.
Aşağıdaki şartlara sahip işyerlerinin iş güvenliği uzmanı bulundurma zorunluluğu bulunmaktadır:
- 50’den fazla çalışana sahip tüm tehlike sınıfındaki işyerleri
- 50’den az çalışana sahip “Tehlikeli” ve “Çok Tehlikeli” sınıfta yer alan işyerleri
Bu kapsamda işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğini hizmetini yürütmek isteyen işverenler İSG-KATİP sistemine kayıt olmalıdır. Kayıt tarihinden itibaren hizmet yükümlülüğü başlar.
İş sağılığı ve güvenliği uzmanı çalıştırma zorunluluğu, işyerinin bünyesinde tam zamanlı isg uzmanı çalıştırması veya OSGB’den hizmet alması şeklinde yerine getirilebilir.
Kaç çalışana kaç iş güvenliği uzmanı?
Çalışması gereken İş güvenliği uzmanı sayısı, tehlike sınıfı ve çalışan sayısına göre değişmektedir. Bu düzenlemeye “İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARININ GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK VE EĞİTİMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK” yer verilmiştir.
- Az tehlikeli sınıfta yer alan 1000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 1000 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilir. Çalışan sayısının 1000 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak yeteri kadar iş güvenliği uzmanı ek olarak görevlendirilir.
- Tehlikeli sınıfta yer alan 500 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 500 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilir. Çalışan sayısının 500 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak yeteri kadar iş güvenliği uzmanı ek olarak görevlendirilir.
- Çok tehlikeli sınıfta yer alan 250 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 250 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilir. Çalışan sayısının250 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak yeteri kadar iş güvenliği uzmanı ek olarak görevlendirilir.
İş güvenliğinden kim sorumludur?
6331 sayılı “İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU” çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlama yükümlülüğünü işverene vermiştir. İşveren bu kapsamda ;
- Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar.
- İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.
- Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.
- Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne alır.
- Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır.
İşverenin iş sağlığı ve güvenliğini sağlama yükümlülüğünü yerine getirmesi için çalışanın da belli yükümlülükleri sağlaması gerekmektedir. Kanunda bunlar şu şekildedir;
- Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve işverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda, kendilerinin ve hareketlerinden veya yaptıkları işten etkilenen diğer çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemekle yükümlüdür.
- İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma ekipmanı ve diğer üretim araçlarını kurallara uygun şekilde kullanmak, bunların güvenlik donanımlarını doğru olarak kullanmak, keyfi olarak çıkarmamak ve değiştirmemek.
- Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve korumak.
- İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıklarında ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde, işverene veya çalışan temsilcisine derhal haber vermek.
- Teftişe yetkili makam tarafından işyerinde tespit edilen noksanlık ve mevzuata aykırılıkların giderilmesi konusunda, işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak.
- Kendi görev alanında, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak.
6331 İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 30 Haziran 2012 Tarih ve 28339 Sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. İşyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması, mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerinin düzenlenmesini amaçlamaktadır.
Bu Kanun ve ilişkili Yönetmeliklerle; ülkemizde yer alan tüm işletmelerde, İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarının önlenmesine yönelik kapsamlı düzenlemeler getirilmiş olmakla birlikte İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetimine ilişkin süreçler resmi olarak tanımlanmış, İşveren, İşçi, Devlet, STK’ lar gibi taraflar belirginleştirilmiş, tarafların yükümlülükleri tanımlanmıştır.
1 Temmuz 2020 tarihi itibariyle ülkemizde, çalışan sayısına bakılmaksızın “Çok Tehlikeli” “Tehlikeli” sınıfa ek olarak “Az Tehlikeli” tehlike sınıfı iş kolunda yer alan işletmelerin de tamamı, 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu gereği; İş Güvenliği Uzmanı, İşyeri Hekimi bulundurmak mecburiyetinde olacaktır.
Genel hatlarıyla; iş güvenliği uzmanlarının görev ve sorumlulukları, risk analizlerinin yapılmasına rehberlik ederek, iş kazası ve meslek hastalıklarına sebep olabilecek faktörleri tespit etmek, düzeltici ve önleyici faaliyet planlarını yaparak, uygulamaya rehberlik etmek, sonuçlarını ölçmek, işletmelerde iş sağlığı ve güvenliği bilincini arttırmak amacıyla sürekli ve etkin eğitimler düzenlemek, kazalara sebebiyet veren, güvenli olmayan çalışma ortamlarını tespit ederek, daha güvenli hale getirilmesini sağlamaktır olarak sıralanabilir.
İşyeri Hekimlerinin görev ve sorumlulukları ise; Risk Analizlerinin hazırlanmasına katılımcı olarak, meslek hastalıklarına sebep olabilecek faktörleri tespit etmek, Meslek hastalıklarına ilişkin önleyici tedbirlerin planlanması ve uygulanmasına rehberlik etmek, Çalışanların sağlık bakımından işe uygunlukları ile ilgili değerlendirmeleri yapmak, meslek hastalıklarına karşın periyodik tetkik ve muayeneleri gerçekleştirmektir.